Rất nhiều bạn khắp nơi thường xuyên hỏi LeeRit về cách học từ vựng hiệu quả.
 

3 bước để học từ vựng tiếng Anh hiệu quả

Các bạn hỏi:

Học từ vựng tiếng Anh như thế nào cho hiệu quả?

hay

LeeRit có thể chia sẻ kinh nghiệm học từ vựng tiếng Anh cho tốt không?

Và mục đích của bài này không gì khác là để chia sẻ kinh nghiệm  học tiếng Anh và những ngoại ngữ khác đã được đúc kết từ nhiều năm của chúng tôi. Thêm vào đó, bài này cũng để tiếp nối câu hỏi còn bỏ dở ở cuối bài viết trước Mình bắt đầu học tiếng Anh như thế nào:

Mình bắt đầu học Từ Vựng như thế nào?

Xác mục tiêu về từ vựng của chính bạn một cách cụ thể

Trước hết, để có thể mở rộng vốn từ vựng của bạn, chúng ta cần làm một việc tối quan trọng mà nhiều bạn thường bỏ qua hay không chú trọng. Đây là điều đầu tiên bạn cần làm, trước mọi điều khác:

Mục tiêu về từ vựng tiếng Anh của bạnmột cách thật cụ thểlà gì?

Điều quan trọng ở đây là bạn phải biết cái “mở rộng vốn từ tiếng Anh” có nghĩa như thế nào đối với cá nhân bạn:

• Đối với một số bạn, có vốn từ rộng nghĩa là không gặp phải trở ngại gì để hiểu một bài báo thời sự tiếng Anh về một chủ đề tổng quát.
• Đối với các bạn khác, nó lại là biết được các từ hay gặp trong các kì thi chứng chỉ tiếng Anh như TOEIC, IELTS/TOEFL, SAT, GRE/GMAT ….
• Lại có các bạn khác, đặt biệt là các bạn mới đi du học, có mục tiêu là biết  đủ từ tiếng Anh để có thể tiếp thu bài giảng tiếng Anh của thầy cô giáo một cách dễ dàng.

Như vậy, mục tiêu cụ thể của “học từ vựng tiếng Anh” của mỗi bạn sẽ khác nhau. Và bạn cần phải biết mục tiêu của bạn thật rõ, thật cụ thể: cụ thể đến mức bất kì lúc nào bạn cũng có thể kiểm tra được là bạn đang ở đâu trên chặng đường phấn đấu của bạn.

Ví dụ, nếu mục tiêu của bạn là biết được hầu hết các từ hay gặp ở IELTS, thì bạn chỉ cần làm một bài kiểm tra về các từ này (giả sử là bạn có thể tìm được một bài kiểm tra như vậy) là bạn sẽ biết bạn tiến bộ đến đâu. Nếu mục tiêu của bạn là nghe hiểu bài nói chuyện của Steve Jobs [1], thì bạn chỉ việc nghe lại video đó và xem bạn hiểu được đến đâu.

Có mục tiêu cụ thể và đo lường được sẽ giúp bạn biết bạn có đi đúng hướng hay không. Và đây là một điều tối quan trọng áp dụng không chỉ khi bạn học từ vựng tiếng Anh mà cho bất kì mục tiêu gì của bạn.

Và tôi muốn nói lại là: bạncần có một mục tiêu thật cụ thể cho việc mở rộng vốn từ tiếng Anh của mình.

Và bước tiếp theo là:

Đọc, đọc nữa, đọc mãi. Nghe, nghe nữa, nghe mãi.

Sau khi có một mục tiêu cụ thể, bạn sẽ tự động có động lực để học (dĩ nhiên là trừ khi ai đó áp đặt mục tiêu đó cho bạn – và đây là một điều không nên).

Để gặp được nhiều từ mới, không cách gì bằng cách đọc thật nhiều. Lí do đơn giản là trong quá trình đọc bạn sẽ gặp nhiều từ mới bạn chưa biết, và bạn sẽ… học!

Một việc rất thuận tiện cho việc đọc là số lượng các trang tin tức bằng tiếng Anh là vô kể như CNN, BBC và hàng triệu trang khác. Bạn chỉ cần gõ một từ/cụm từ tiếng Anh vào google.com thì bạn sẽ thấy rất nhiều bài hay về chủ đề đó để đọc.

Bạn chú ý là đánh vào google.com chứ không phải là google.com.vn vì đây là bản cho người Việt – nên kết quả trả về là các trang tiếng Việt. Nếu Google tự động chuyển bạn lại trang google.com.vn thì bạn đánh google.com/ncr thì Google sẽ thôi “redirect” bạn.

Dĩ nhiên đọc không phải là con đường duy nhất, mặc dù nó là cách phổ biến và rất hiệu quả. Nếu mục tiêu về từ vựng của bạn là nghe được bài nói chuyện của Steve Jobs thì bạn không chỉ cần phải biết nhiều từ, mà bạn còn phải nghe được những từ bạn học được.

Nếu học từ vựng mà không chú trọng đến phát âm – một điều đáng tiếc nhưng khá phổ biến – thì sẽ xảy ra hiện tượng bạn biết từ đó nhưng khi nghe thì không hiểu! Vì thế nếu bạn muốn nghe được thì bạn cần học từ vựng với trọng tâm vào phần nghe. Bạn có thể tìm thấy những trang có ích về nghe ở trang tài liệu tiếng Anh. Và dĩ nhiên, LeeRit giúp bạn học từ vựng kết hợp với kĩ năng nghe.

Điều khó của việc học từ vựng thông qua bài nghe là khi gặp từ mới bạn sẽ khó biết từ đó là từ gì (đặc biệt là khi bạn mới bắt đầu). Và một trở ngại nữa là việc tra từ vựng khi nghe nhìn chung là bất tiện hơn khi đọc vì bạn phải dừng lại audio/video đó, đi tra từ, rồi tiếp tục nghe audio/video đó. Chính vì vậy mà khi nói đến việc mở rộng từ vựng, đa số mọi người sẽ chú trọng vào việc đọc nhiều hơn vì với hầu hết mọi người, đây là cách đơn giản và thuận tiện hơn.

Tương tự, nếu mục tiêu của bạn là liên quan đến viết thì bạn một mặt sẽ phải đọc nhiều và mặc khác cũng cần thường xuyên viết bài để áp dụng những từ bạn mới học được. Nếu là nói thì cũng tương tự, bạn nói thường xuyên hơn và cố gắng áp dụng từ mới.

Dưới đây là một số điểm quan trọng sẽ giúp bạn thu được hiệu quả cao trong việc mở rộng vốn từ tiếng Anh của bạn khi đọc:

Đọc về những đề tài mà bạn thích

Đây là một điều theo tôi là cực kì quan trọng để bạn có thể duy trì việc học từ vựng tiếng Anh được lâu dài (và tôi đã nói với bạn chưa rằng nếu bạn muốn thật thật giỏi thì điều đó gần như đồng nghĩa với học học mãi? – Và liệu bạn có thể ép mình đọc cả đời về một chủ đề bạn không có hứng thú?).

Nếu bạn thích âm nhạc, học từ mới ở các bài hát, ở các bài viết liên quan đến âm nhạc; đọc các bài viết về các nhạc sĩ, vân vân.

Bạn là một người thích các môn tự nhiên: đọc các bài viết về vật lí vui, về toán học vui, về các hành  tinh, về cách xây nhà, cách lập trình, …

Điều mấu chốt ở đây là bạn học mà như… không học! Học mà vui, học mà thấy thích, học mà say mê, học mà như chơi! Nếu tôi chỉ có thể viết một câu cho bài này, đây chính là câu tôi sẽ viết.

Điều này rất quan trọng, và bạn cần phải học tiếng Anh, hay bất kì tiếng gì, trong bối cảnh đang tìm hiểu về cái bạn thích. Có thể là bạn cần biết gấp một số từ để đi thi, để đạt mục tiêu trước mắt này kia, nhưng nếu bạn thật sự nghiêm túc, bạn sẽ thấy là không có con đường tắt.

Có đường tắt, nhưng không có đường tắt dẫn đến thành công bền vững

Học cùng với bạn bè

Theo kinh nghiệm và quan sát của tôi, rất nhiều bạn sẽ thấy vui và có động lực hơn khi học trong một nhóm hay khi được giao tiếp với bạn bè vui vẻ thông qua các trò chơi hay một cộng đồng online.

Gia nhập Toastmaster gần nơi bạn ở nhất. Tham gia các nhóm học chung. Cùng học và giúp các bạn ở các forum tiếng Anh. Hay Tham gia học từ và trả lời câu hỏi ở Trang Facebook của LeeRit.

Dùng một từ điển tiếng Anh tốt

Đây là một điều nữa rất quan trọng. Khi bạn gặp một từ mới thì bạn sẽ dựa vào từ điển để hiểu nghĩa của nó. Và bạn có nhận ra rằng điều này có nghĩa là một từ điển không tốt sẽ khiến bạn hiểu sai nghĩa thật sự? Hiểu sai cách dùng?

Có một từ điển tiếng Anh tốt thì như có một người thầy/cô giỏi tiếng Anh dạy bạn hằng ngày, hằng giờ. Và nếu người dạy bạn không giỏi, liệu bạn có thể giỏi nhanh?

Nếu bạn mới bắt đầu và vẫn phải dùng từ điển Anh – Việt hay Việt – Anh, bạn có thể dùng các từ điển Anh – Việt để tra từ thuận tiện. Nếu bạn đã có vốn từ tiếng Anh nhất định thì bạn nên cố gắng chuyển qua dùng từ điển Anh – Anh.

Một lí do quan trọng khi tôi khuyến khích bạn dùng các từ điển Anh – Anh là các từ điển Anh – Anh có chất lượng rất cao: có phiên âm IPA, có audio, có ví dụ, có thành ngữ, có cụm động từ, vân vân. Một lí do quan trọng khác để dùng từ điển Anh – Anh là vì…mọi thứ đều bằng tiếng Anh! Điều này sẽ dần dần giúp bạn hình thành phản xạ và suy nghĩ ngay ở  tiếng Anh thay vì dịch từ ý tiếng Việt.

Từ điển hay mà nhiều thầy cô rất đồng ý là từ điển Oxford cho người học cao cấp (Oxford Advanced Learners’ Dictionary). Đừng để chữ “cho người học cao cấp” làm bạn lo lắng – cứ xem nó đơn giản là “Oxford Dictionary”.

Nếu bạn đang dùng một từ điển Anh – Anh khác mà chưa biết nó có tốt không, bạn có thể bình luận ở dưới và nhóm LeeRit sẽ đánh giá giúp cho bạn.

Tối ưu hóa việc nhớ từ

Sau khi bạn đã đọc nhiều, nghe nhiều và gặp nhiều từ mới, bạn sẽ cần học cách nhớ từ một cách hiệu quả.

Cách bình thường mà nhiều bạn vẫn dùng là ghi vào vở rồi ôn lại. Cách này là cách duy nhất khi máy tính chưa ra đời. Giờ đây bạn nên dùng chương trình Trắc Nghiệm Thông Minh để ôn từ bởi nó giúp bạn nhớ từ nhanh hơn nhiều lần . Bạn có thể đọc thêm về chương trình xuất xắc này ở http://LeeRit.com/smart-review-intro/.

Nhưng cho dù bạn đã có sự trợ giúp của Trắc Nghiệm Thông Minh thì bạn vẫn nên chú trọng học những từ bạn thấy cần học hay thích học, bên cạnh những từ cơ bản hay gặp mà ai cũng phải biết. Não bộ con người sẽ nhớ những từ bạn thích thú, muốn nhớ để dùng nhanh hơn nhiều những từ bạn bị bắt buộc phải nhớ (và tôi tin tưởng là càng ngày chuyện “nhồi sọ” học sinh sẽ giảm hẳn).

Một cách học thú vị khác là học từ có hình ảnh đi kèm. Bạn có thể tìm thấy nhiều trang học từ có hình ảnh rất thú vị trên mạng ở trang tài liệu tiếng Anh. Và đây cũng là lí do tại sao khi học từ ở Trang Facebook của LeeRit, LeeRit luôn cố gắng đính kèm hình ảnh liên quan để giúp cho việc nhớ từ được tốt hơn thông qua việc kết nối giữa từ đó và hình ảnh minh họa.

Như là lời kết, xin được tóm lại những điểm chính sau để giúp bạn học từ tiếng Anh được hiệu quả. Chúc các bạn nhiều niềm vui khi học từ tiếng Anh.

• Xác mục tiêu về từ vựng của chính bạn một cách cụ thể:bởi vì không có mục tiêu cụ thể, bạn sẽ không có động lực rõ ràng và bạn cũng sẽ không bao giờ biết mình đã đạt được mục tiêu hay chưa (như con thuyền lênh đênh không biết đâu là điểm đến).
• Đọc, đọc nữa, đọc mãi.
• Đọc/Viết/Nghe/Nói về những đề tài mà bạn thích: vì bạn chỉ nhớ lâu những gì chính bạn thấy thích.
• Học cùng với bạn bè: sẽ khiến bạn thấy vui và có động lực hơn; học mà chơi, chơi mà học.
• Dùng một từ điển tốt: như từ điển Oxford Advanced Learners’ Dictionary. 
• Tối ưu hóa việc nhớ từ: bằng cách ôn từ với Trắc Nghiệm Thông Minh, Học từ vựng với hình ảnh.

Thân chào,
Peter Hưng
Follow Peter Hưng on his blog

Trích dẫn

[1] Bài nói chuyện của Steve Jobs ở lễ tốt nghiệp của học sinh Stanford năm 2005. Đây là một bài nói chuyện rất hay và có ý nghĩa về việc tìm thấy đam mê của mỗi người. http://www.youtube.com/watch?v=UF8uR6Z6KLc.

[2] Nghiên cứu của Ebbinghaus về đường cong của sự quên đã cho thấy rằng việc ôn từ ở những khoảng thời gian tăng dần sẽ giúp tối ưu hóa việc nhớ từ.

Để tìm hiểu thêm về phương pháp Lặp lại được giản cách, kích ở đây.